مقام مادر

هر چند همه ادیان الهی مقام ارزشمندی برای مادر قایلند و به او احترام می گذارند، ولی اسلام بیش از دیگر مکاتب به این مسئله توجه نموده و به مادر عظمت بخشیده است. حقوقی را که اسلام برای مادران مشخص کرده، بسیار فراتر از حقوقی است که برای دیگران حتی پدر قایل شده است؛ چرا که مادر مربی انسان و در حقیقت پرورش دهنده جامعه است و اوست که می تواند فرد و جامعه را به سعادت برساند و یا به شقاوت و بدبختی بکشاند.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در تبیین مقام مادر می فرماید: الجنّةُ تحتَ اقدامِ الامّهات؛ بهشت زیر پاهای مادران است.» این حدیث حاکی از این است که بدون رضایت مادر نمی توان به بهشت و نعمت های بهشتی دست یافت. اگر کسی بخواهد به درجات عالیه جنّت و رضوان نایل گردد، باید به مادر احترام بگذارد و به او خدمت کند. این همه ارج نهادن به مقام مادر شاید به خاطر زحماتی است که مادر متحمل می شود. تحمل رنج و زحمت دوره بارداری و کودکی و تأمین نیازهای جسمی و روحی فرزند از مشکلات طاقت فرسایی است که مادر می تواند بپذیرد. طبیعی است که خداوند در قبال صبر و بردباری مادر، اجر و مزد بی پایان به او عنایت می کند. قرآن کریم به رنج و زحمت مادر اشاره کرده می فرماید: «حملته امّه کرها و وضعته کرها و حمله و فصاله ثلایون شهرا»؛ «مادرش او را با ناراحتی حمل می کند و با ناراحتی بر زمین می گذارد و مدت حمل و از شیر باز گرفتنش سی روز است.» به قول معروف هر که بامش بیش، برفش بیش تر. مادر نسبت به تربیت فرزند مشکلات زیادی را متحمل می شود و طبعا پاداش زیادتری را نیز مستحق می گردد.

و علی المولود له رزقهنّ و کسوتهنّ بالمعروف[1]

و بر آن كس كه فرزند براى او متولد شده [پدر]، لازم است خوراك و پوشاك مادر را به طور شايسته بپردازد.

نکته ها و اشاره ها

آیات قرآن که در مورد حقّ شناسی از والدین آمده است بر دو قسم است: یک قسم حقّ شناسی مشترک پدر و مادر را بیان می کند و قسم دیگر، آیاتی است که مخصوص حقّ شناسی مادر است، قرآن کریم اگر درباره پدر حکم خاصی بیان می کند فقط برای بیان وظیفه است، نظیر آیه فوق؛ که خوراک و پوشاک مادران به طور شایسته به عهده پدر فرزند است. ولیکن هنگامی که سخن از تجلیل و بیان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذکر می کند.

1.در آیه فوق به حقوق گوناگونی که مادر و فرزند و پدر در این زمینه دارند، اشاره شده است که می توان آنها را در چند بخش بیان کرد:

الف) هزینه زندگی مادر از نظر غذا و لباس در دوران شیر دادن بر عهده ی پدر نوزاد است تا مادر بتواند با خاطری آسوده فرزندش را شیر دهد و چنانچه زن طلاق گرفته باشد نیز، همین حکم جاری است.

ب) هیچ یک از پدر و مادر نباید با اختلافات خویش سرنوشت کودک خود را قربانی کنند و بدین وسیله ضربه های جبران ناپذیری به روح و روان خود و نوزاد وارد سازند.

پدر، حق مادر را در نگه داری کودک پایمال نکند و مادر نیز از این حق سوء استفاده نکند و با بهانه جویی از شیردادن خودداری نکند و یا مرد را از دیدار فرزندش محروم نسازد و به او ضربه روانی واقتصادی نزند.

ج) بعد از مرگ پدر، وارثان او باید عهده دار این وظیفه شوند و احتیاجات مادر را در دورانی که به کودک شیر می دهد تأمین کنند.

د) هرگز نمی توان از حقّ شیر دادن و سرپرستی مادر جلوگیری کرد، مگر این که خودش امتناع ورزد و یا مانعی برای او پیش آید، که در این صورت می توان نگه داری و شیر دادن کودک را به دایه مناسبی واگذار کرد و یا قسمتی از شیر دادن را به عهده ی او گذاشت تا کمکی برای مادر باشد.

2.تعبیر «مولود له» (کسی که فرزند برای او تولد یافته) در مورد پدر نوزاد آمده است و از واژه متعارف «اب» (پدر) استفاده نشده است. گویا این تعبیر عواطف پدر را در راه انجام وظیفه تحریک می کند که اگر هزینه مادر طفل به عهده پدر گذاشته شده، به خاطر فرزند او و میوه دل اوست، نه یک فرد بیگانه.

3.تعبیر «معروف» در آیه فوق نشان می دهد که لباس و غذای مادر باید در حدود متعارف و شایسته حال او تأمین شود، یعنی نه سخت گیری شود و نه اسراف گردد. واژه «معروف» در این آیه، به وجه نیکویی، عنصر عرف و زمان را در شاخص های مراعات حقوق خانوادگی وارد می کند.

4.تکلیف انسان ها بر اساس قدرت و به اندازه توانایی آنهاست و نباید از نظر اقتصادی به پدر کودک فشار وارد شود. این یک اصل اساسی در احکام اسلامی است؛ بنابراین هیچ قانونی در اسلام وجود ندارد که کاری بیش از توان فرد از او بخواهد.

5.باید حقوق مادر و دایه در برابر شیر دادن پرداخت شود و این یکی از زیباترین جلوه های رعایت حقوق زنان در اسلام است.

6.از این آیه و آیات مشابه، متوجه جامعیت احکام اسلام می شویم که برای همه مراحل زندگی انسان، از دوران نوزادی تا هجرت، جهاد و فرهنگ، برنامه ریزی کرده است.

آموزه ها و پیام ها

1.اسلام مدافع حقوق کودک و مادر اوست.

2.پدر و مادرها کودکان خود را فدای اختلافات و طلاق خودشان نکنند.

3.در دوران شیرخوارگی به کودکان و مادران آنها توجه کنید و حقوق و هزینه های آنان را تأمین سازید.

4.تکلیف هر کس به اندازه توان اوست.

5.سرنوشت کودکان را با توجه به اصل مشاوره و رضایت پدر و مادر رقم بزنید(و کودک را قربانی مشاجرات خود نکنید).

6.شیرخوارگی کودک آن قدر مهم است که می توانید برای او دایه بگیرید.

7.در مورد حقوق کودکان و مادران آنها کوتاهی نکنید که اعمال شما تحت نظر خداست.

8.برنامه ریزی برای کودکان نباید موجب زیان آنان و پدر و مادرشان شود.[2]

پی نوشت ها

[1] بقره، 233 .

[2] تفسیر قرآن مهر، ج 2، ص 220

برچسب‌ها: مقام مادر , والد ومولود , عاق والدین , عاق اولاد

يازدهم ذيقعده ولادت پيشواي هشتم...